Psikolojik Zorbalığın Uç Noktası: Gaslighting..

PsikolojikZorbalığın Uç Noktası: Gaslighting..

Güçlü otoriterbirinin kendinden zayıf birine uyguladığı, içinde psikolojik şiddet,manüpülasyon gibi ögeleri barındıran gaslighting; psikolojik zorbalığın en uçnoktası. Bir insanın başına gelebilecek en kötü psikolojik durum. Bilerekisteyerek, planlı bir şekilde adım adım uygulanıyor ve ve deyim yerindeysekişiyi insanlıktan çıkarıyor. Psikolog Ebru Özer Özkul, hepimizi yakındanilgilendiren gaslighting konusunda önemli bilgiler verdi.

Psikolog ve Aile Danışmanı Ebru Özer Özkul, çok da bilinmeyen ve ülkemizde yeni bir psikolojikkavram olan Gaslighting konusunda önemli bilgiler verdi.

Ebru Özer Özkul, zeki ve psikopatik kişiliğe sahip dominantbirinin, kendinden daha zayıf birine, bilinçli ve planlı bir şekilde;değersizleştirme, manüpülasyon, gerçeklikten uzaklaştırma ve psikolojik şiddetgibi eylemlerin hepsini yavaş yavaş ve sürekli telkinlerle uygulayarak onukontrolü altına almasının gaslighting olarak tanımlandığını söyledi.

Gaslighting kavramının 1940’larda yayınlanan “Gaslight”isimli bir filmden geldiğini kaydeden Aile Danışmanı ve Psikolojik DanışmanEbru Özer Özkul şu bilgileri verdi:

“Ingrıd Berkman’ın başrol oynadığı söz konusu filmde; kötüniyetli kocanın sistemli telkinleriyle aklını yitirdiğini sanan bir kadınınhikayesi anlatılıyor. Psikolojide kullanılan gaslighting terimi bufilmden geliyor.

En çok evliliklerdegörülüyor

Gaslighting az rastlanan ama çok tehlikeli bir durum. Otoritesahibi bir kişi kendinden daha düşük yaşta, statüde ya da daha zayıf birineuyguluyor.  En çok evliliklerdegörülüyor. Kadın da erkek de buna maruz kalabiliyor. Ama bizim toplumumuzdaotorite çoğunlukla erkek olduğu için daha çok erkekler eşlerine uyguluyor.

Bunun dışında, ebeveyn-çocuk, patron-işçi gibi ilişkilerdegörülüyor. Sosyal ortamlardaki ilişkilerde de gaslightinge rastlanıyor. Örneğinbir tarikat şeyhi müridine gastlighting uygulayabiliyor. Mürid kendigerçekliğinden kopuyor, şeyhinin her söylediğini doğru kabul ediyor, heristediğini yapıyor.

Manüpülasyona ve psikolojik şiddete maruz kalan birey, kendiiradesinden ve bilgisinden bağımsız, istediğinin dışında etkilenme veyönlendirmeye açık olurken, bağımlı hale gelmeye, kendi çelişkileri içerisindeçaresizlik duygusunu deneyimlemeye, değersizlik ve suçluluk hissetmeyebaşlıyor.

Uygulayan kişi mağduru çevresinden izole ediyor. Arkadaşlarıve ailesi ile görüşmesini engelliyor. ‘Bizim kötülüğümüzü istiyorlar’, ‘Senikıskanıyorlar’ gibi söylemlerle kişiyi ikna ediyor. Kişiyi kontrol altına almakiçin yalan yanlış söylemlerle manüpüle ederek kendi doğrularını ve söylemleriniyavaş yavaş ve adım adım karşısındakine kabul ettiriyor. Algılarını,fikirlerini ve davranışlarını ona hissettirmeden çeşitli taktikler ile ve aldatmayoluyla değiştiriyor. Onun kendisi ile aynı fikirde olması için manüpülatifstratejiler uyguluyor ve ilişkinin kendi istediği şekilde gitmesini sağlıyor. Yanlışsürekli tekrar edildiğinde kişi ona inanmaya başlıyor.  

Kişiye KendiniDeğersiz Hissettiriyor

Uygulayan kişi mağdura sürekli değersizleştirici söylemlerdebulunuyor, aşağılıyor ve değersiz hissetmesine sebep oluyor. Sosyal statüsünüyok sayıyor. Sonunda gaslightinge maruz kalan kişi kendi düşüncelerinden vedoğrularından şüphe etmeye başlıyor. Kendi gerçekliğinden kopuyor ve uygulayankişiye bağımlı hale geliyor.

Özgüveni zedelenen, kendine öz saygısı kalmayan, adeta birçemberin içine hapsolan mağdurun gerçeklik algısı bozuluyor. Suçlulukhissediyor. Gaslighting uygulayan kişinin her istediğini yapıyor, adeta onunağzının içine bakıyor. Kendisiyle ilgili hiçbir sağlıklı karar veremiyor. Budurum yaşam boyu sürebiliyor. Bu çemberi tek yaşam alanı olarak gördüğü için deburadan çıkmaya cesaret edemiyor. Hatta o kadar bağımlı hale geliyor ki;uygulayan kişi öldüğünde onun yasını tutuyor.

Gaslightinge maruz kalan kişilerin ortak özelliği;,duygusal, şüpheleri olan,  özgüveni  düşük,  itaatkar, yumuşak başlı ve onay arayıcıolmaları. Guslightingi uygulayanlar ise tam tersine; otoriter, dominant,psikopatik kişilikte, zeki, empatiden yoksun, anti sosyal kişilikte insanlar.

Her ManüpülasyonGaslighting değil

Her manüpülasyon, kişinin kendini her yetersiz ve değersizhissettiği durum gaslighting olarak değerlendirilmemelidir. Bu manüpülasyondançok daha öte bir durum. Manüpülüsyondan farkı eylemin kasıtlı ve planlı olarakyapılması, sürekliliğin olması ve mağdurun sosyal izolasyona maruz kalması.Manüpülasyon yanlışlıkla veya farkında olmadan yapılabilir fakat gaslightingbilinçli olarak adım adım uygulanıyor. Kişi uzun bir sürede yavaş, yavaş,inandıra, inandıra manüpüle ediliyor. Bu tamamen kişiliğe yönelik bir saldırı.Kişinin benliğine zarar veren bir durum. Sürekli kişinin gerçekliğiyle ilgilibir oyun oynanıyor.

Farkına varıldığında ilişkiyi sonlandırmak gerekiyor

Gaslightingin farkına varıldığında ilişkinin derhalsonlandırılması gerekiyor. Gaslightinge maruz kalan kişinin durumunu farketmesi en önemli adım. Ancak çemberin dışına çıkmadan durumunu fark etmesi vefark ettiğinde de yardım almadan ilişkiyi sonlandırmaya cesaret etmesi oldukçazor. Ancak gaslighting; adım adım,yavaş yavaş ilerleyen ve şiddeti artan birdurum olduğu için, ilişki son noktaya gelmeden süreçte fark edilirse budurumdan kurtulmak daha kolay olabilir. Çevrenizde gaslighting çemberinde kalmış bir insan gördüğünüzde onayardım elini uzatmanız, kendisini uyararak durumunun farkına varmasını veyardım almasını sağlamanız en doğrusu olacaktır.