Psikolojik Zorbalığın Uç Noktası: Gaslighting..
GENEL
<p class="MsoNormal"><b><span style="font-size:20.0pt;line-height:115%">Psikolojik
Zorbalığın Uç Noktası: Gaslighting..<o:p></o:p></span></b></p><p class="MsoNormal"><b>Güçlü otoriter
birinin kendinden zayıf birine uyguladığı, içinde psikolojik şiddet,
manüpülasyon gibi ögeleri barındıran gaslighting; psikolojik zorbalığın en uç
noktası. Bir insanın başına gelebilecek en kötü psikolojik durum. Bilerek
isteyerek, planlı bir şekilde adım adım uygulanıyor ve ve deyim yerindeyse
kişiyi insanlıktan çıkarıyor. Psikolog Ebru Özer Özkul, hepimizi yakından
ilgilendiren gaslighting konusunda önemli bilgiler verdi.<o:p></o:p></b></p><p class="MsoNormal">Psikolog ve Aile Danışmanı
Ebru Özer Özkul, çok da bilinmeyen ve ülkemizde yeni bir psikolojik
kavram olan Gaslighting konusunda önemli bilgiler verdi.</p><p class="MsoNormal">Ebru Özer Özkul, zeki ve psikopatik kişiliğe sahip dominant
birinin, kendinden daha zayıf birine, bilinçli ve planlı bir şekilde;
değersizleştirme, manüpülasyon, gerçeklikten uzaklaştırma ve psikolojik şiddet
gibi eylemlerin hepsini yavaş yavaş ve sürekli telkinlerle uygulayarak onu
kontrolü altına almasının gaslighting olarak tanımlandığını söyledi.</p><p class="MsoNormal">Gaslighting kavramının 1940’larda yayınlanan “Gaslight”
isimli bir filmden geldiğini kaydeden Aile Danışmanı ve Psikolojik Danışman
Ebru Özer Özkul şu bilgileri verdi:</p><p class="MsoNormal">“Ingrıd Berkman’ın başrol oynadığı söz konusu filmde; kötü
niyetli kocanın sistemli telkinleriyle aklını yitirdiğini sanan bir kadının
hikayesi anlatılıyor. Psikolojide kullanılan <a href="https://eksisozluk.com/?q=gaslighting">gaslighting</a> terimi bu
filmden geliyor.</p><p class="MsoNormal"><b>En çok evliliklerde
görülüyor<o:p></o:p></b></p><p class="MsoNormal">Gaslighting az rastlanan ama çok tehlikeli bir durum. Otorite
sahibi bir kişi kendinden daha düşük yaşta, statüde ya da daha zayıf birine
uyguluyor. En çok evliliklerde
görülüyor. Kadın da erkek de buna maruz kalabiliyor. Ama bizim toplumumuzda
otorite çoğunlukla erkek olduğu için daha çok erkekler eşlerine uyguluyor.</p><p class="MsoNormal">Bunun dışında, ebeveyn-çocuk, patron-işçi gibi ilişkilerde
görülüyor. Sosyal ortamlardaki ilişkilerde de gaslightinge rastlanıyor. Örneğin
bir tarikat şeyhi müridine gastlighting uygulayabiliyor. Mürid kendi
gerçekliğinden kopuyor, şeyhinin her söylediğini doğru kabul ediyor, her
istediğini yapıyor.</p><p class="MsoNormal">Manüpülasyona ve psikolojik şiddete maruz kalan birey, kendi
iradesinden ve bilgisinden bağımsız, istediğinin dışında etkilenme ve
yönlendirmeye açık olurken, bağımlı hale gelmeye, kendi çelişkileri içerisinde
çaresizlik duygusunu deneyimlemeye, değersizlik ve suçluluk hissetmeye
başlıyor. </p><p class="MsoNormal">Uygulayan kişi mağduru çevresinden izole ediyor. Arkadaşları
ve ailesi ile görüşmesini engelliyor. ‘Bizim kötülüğümüzü istiyorlar’, ‘Seni
kıskanıyorlar’ gibi söylemlerle kişiyi ikna ediyor. Kişiyi kontrol altına almak
için yalan yanlış söylemlerle manüpüle ederek kendi doğrularını ve söylemlerini
yavaş yavaş ve adım adım karşısındakine kabul ettiriyor. Algılarını,
fikirlerini ve davranışlarını ona hissettirmeden çeşitli taktikler ile ve aldatma
yoluyla değiştiriyor. Onun kendisi ile aynı fikirde olması için manüpülatif
stratejiler uyguluyor ve ilişkinin kendi istediği şekilde gitmesini sağlıyor. Yanlış
sürekli tekrar edildiğinde kişi ona inanmaya başlıyor. </p><p class="MsoNormal"><b>Kişiye Kendini
Değersiz Hissettiriyor<o:p></o:p></b></p><p class="MsoNormal">Uygulayan kişi mağdura sürekli değersizleştirici söylemlerde
bulunuyor, aşağılıyor ve değersiz hissetmesine sebep oluyor. Sosyal statüsünü
yok sayıyor. Sonunda gaslightinge maruz kalan kişi kendi düşüncelerinden ve
doğrularından şüphe etmeye başlıyor. Kendi gerçekliğinden kopuyor ve uygulayan
kişiye bağımlı hale geliyor. </p><p class="MsoNormal">Özgüveni zedelenen, kendine öz saygısı kalmayan, adeta bir
çemberin içine hapsolan mağdurun gerçeklik algısı bozuluyor. Suçluluk
hissediyor. Gaslighting uygulayan kişinin her istediğini yapıyor, adeta onun
ağzının içine bakıyor. Kendisiyle ilgili hiçbir sağlıklı karar veremiyor. Bu
durum yaşam boyu sürebiliyor. Bu çemberi tek yaşam alanı olarak gördüğü için de
buradan çıkmaya cesaret edemiyor. Hatta o kadar bağımlı hale geliyor ki;
uygulayan kişi öldüğünde onun yasını tutuyor.</p><p class="MsoNormal">Gaslightinge maruz kalan kişilerin ortak özelliği;,
duygusal, şüpheleri olan, özgüveni düşük, itaatkar, yumuşak başlı ve onay arayıcı
olmaları. Guslightingi uygulayanlar ise tam tersine; otoriter, dominant,
psikopatik kişilikte, zeki, empatiden yoksun, anti sosyal kişilikte insanlar.</p><p class="MsoNormal"><b>Her Manüpülasyon
Gaslighting değil<o:p></o:p></b></p><p class="MsoNormal">Her manüpülasyon, kişinin kendini her yetersiz ve değersiz
hissettiği durum gaslighting olarak değerlendirilmemelidir. Bu manüpülasyondan
çok daha öte bir durum. Manüpülüsyondan farkı eylemin kasıtlı ve planlı olarak
yapılması, sürekliliğin olması ve mağdurun sosyal izolasyona maruz kalması.
Manüpülasyon yanlışlıkla veya farkında olmadan yapılabilir fakat gaslighting
bilinçli olarak adım adım uygulanıyor. Kişi uzun bir sürede yavaş, yavaş,
inandıra, inandıra manüpüle ediliyor. Bu tamamen kişiliğe yönelik bir saldırı.
Kişinin benliğine zarar veren bir durum. Sürekli kişinin gerçekliğiyle ilgili
bir oyun oynanıyor. </p><p class="MsoNormal"><span style="font-weight: bold;">Farkına varıldığında ilişkiyi sonlandırmak gerekiyor</span></p><p class="MsoNormal">
</p><p class="MsoNormal">Gaslightingin farkına varıldığında ilişkinin derhal
sonlandırılması gerekiyor. Gaslightinge maruz kalan kişinin durumunu fark
etmesi en önemli adım. Ancak çemberin dışına çıkmadan durumunu fark etmesi ve
fark ettiğinde de yardım almadan ilişkiyi sonlandırmaya cesaret etmesi oldukça
zor. Ancak gaslighting; adım adım,yavaş yavaş ilerleyen ve şiddeti artan bir
durum olduğu için, ilişki son noktaya gelmeden süreçte fark edilirse bu
durumdan kurtulmak daha kolay olabilir.
Çevrenizde gaslighting çemberinde kalmış bir insan gördüğünüzde ona
yardım elini uzatmanız, kendisini uyararak durumunun farkına varmasını ve
yardım almasını sağlamanız en doğrusu olacaktır.</p>